در راهکارگاه و ادبیات تسهیل‌گری بارها پیش می‌آید که به «کارگاه» اشاره می‌کنیم. اما منظورمان از کارگاه چیست؟ در این نوشته به بیان این مفهوم می‌پردازیم و مثال‌هایی می‌زنیم تا برایتان شفاف شود.
کارگاه چیست؟
کارگاه جلسه‌ای تعاملی است که در آن گروهی از افراد مجموعه‌ای از فعالیت‌ها را طی می‌کنند تا راهکاری برای مساله‌ای پیدا کنند یا کارهای یک پروژه را به پیش ببرند. معمولاً کارگاه‌ها توسط یک تسهیل‌گر هدایت می‌شوند و می‌توانند از چند ساعت تا چند روز به طول بیانجامند.
این تعریف ما از کارگاه در فضای تسهیل‌گری است. اما توجه داشته باشید که کارگاه چندین معنا دارد که بسته به زمینه‌ای که در آن استفاده می‌شود ممکن است با تعریف ما متفاوت باشد.
- یک مدرس ممکن است کارگاه را جلسهٔ آموزشی تعاملی‌ای ببیند که ارتباط دوسویه و یادگیری از طریق انجام دادن جزیی از آن است.
- یک متخصص می‌تواند کارگاه را راهی برای دور هم جمع کردن افرادی با علایق مشترک بداند تا بحث‌های عمیقی حول یک موضوع داشته باشند.
هدف کارگاه چیست؟
هدف کارگاه فراهم کردن فضایی برای گروهی از افراد است تا بتوانند سوال‌های خود را مطرح کنند، ایده‌پردازی نمایند، مشکلات را شناسایی کنند، تصمیم بگیرند و راهکار توسعه دهند.
معمولاً این فضا در سرشلوغی‌های روزانه‌ای که در محیط کار تجربه می‌کنیم فراهم نمی‌شود. به طور میانگین، افراد حرفه‌ای حدود ۲۱٬۵ ساعت از هفته را در جلسات سپری می‌کنند. این موضوع زمان کمی را برای کار عمیق باقی می‌گذارد. باید این موضوع را در نظر داشت که همهٔ جلسات پشت‌به‌پشت برگزار نمی‌شوند و در نتیجه روز نهایتاً به دو بلوک ۱ تا ۲ ساعتهٔ کار موثر تقسیم می‌شود.
کارگاه‌ها فضایی برای کار عمیق و معنادار فراهم می‌کنند تا خرد جمعی شکوفا شود. این موضوع زمانی جذاب می‌شود که با چالشی پیچیده و بین‌رشته‌ای مانند برنامه‌ریزی استراتژیک روبرو باشید.
چند مثال از انواع کارگاه
کارگاه‌ها به شکل‌های گوناگون و در اندازه‌های مختلف برگزار می‌شوند. برای این که دید بهتری از آن‌چه در کارگاه اتفاق می‌افتد پیدا کنید دو نمونه را مثال می‌زنیم.
کارگاه برنامه‌ریزی استراتژیک
کارگاه رتروسپکتیو
به‌روش‌های برگزاری کارگاه
کارگاه‌ها معمولاً برای مواجهه با چالش‌های پیچیده و دشوار برگزار می‌شوند. و از آن‌جایی که افراد زیادی در آن درگیر هستند همیشه مخاطره‌ای برای به بی‌راهه کشیده شدن آن‌ها وجود دارد. اما به‌روش‌هایی برای در مسیر نگه داشتن کارگاه‌ها وجود دارد.
تسهیل‌گر داشته باشید
بودن فردی که گروه را در فرایند و فعالیت‌ها هدایت کند برای کارگاه الزامی است. بودن تسهیل‌گر کمک می‌کند تا گروه تمرکز کامل خود را روی محتوای کارگاه بگذارد و پیشرفتی معنادار رخ دهد.
اگر در بین اعضای تیم تسهیل‌گر وجود ندارد، خودتان می‌توانید نقش تسهیل‌گری را برعهده بگیرید. اگر مطمین نیستید که چطور باید این کار را انجام دهید می‌توانید در دوره‌های آموزش تسهیل‌گری شرکت کنید.
آمادگی کامل داشته باشید
آمادگی نقشی بسزا در موفقیت یا شکست یک کارگاه دارد. هرچه بهتر متوجه شوید که چالشی که باید حل شود چیست، بهتر می‌توانید فرایندی برای رسیدن به راهکار پیدا کنید. هرچه بهتر اهداف و نیازهای شرکت‌کنندگان در کارگاه را بشناسید، بهتر می‌توانید خود را برای پیشگیری از تعارضات و افراد ناراضی آماده کنید. کسب آمادگی بخش زیادی از برگزاری یک کارگاه را تسهیل می‌کند.
خروجی‌ها را شفاف کنید
هیچ‌چیز بیشتر از این که گروه نداند سیر اتفاقات به کدام سو است نمی‌تواند موجب سردرگمی و ناهم‌سویی شود. یک تسهیل‌گر باید همیشه خروجی‌های موردانتظار کارگاه را شفاف کند و روشن سازد که رسیدن به این خروجی‌ها چرا برای گروه ارزشمند است. این کار موجب شفاف‌سازی می‌شود و اعتماد شرکت‌کنندگان را به تسهیل‌گر جلب می‌کند تا در نهایت مشارکت آن‌ها بیشتر شود.
این کار را با پرسیدن سه سوال می‌توان انجام داد:
- می‌خواهید افراد چه چیزی در دست‌شان (تحویل‌دادنی‌ها) داشته باشند؟
- می‌خواهید افراد چه چیزی در سرشان (دانش) داشته باشند؟
- می‌خواهید افراد چه چیزی در قلب‌شان (باورها) داشته باشند؟
